Kardes Kiskancligi

Hazirlayan: Doc. Dr. Selahattin Senol
Gazi Üniversitesi Tip Fakultesi cocuk ve Ergen Psikiyatrisi B?lumu

cocuklar bir kardeslerinin olmasini isterler, ancak kardes dogumu ile de yogun bir kiskanclik yasamaya ve anne babalari zorlamaya baslarlar. ?nceleri surekli kardes isteyen bir cocugun bu istegi gerceklestikten sonra neden kardesini kiskandigi, hatta ona dusman gibi davrandigini anlamak zor olmali. Oysa bu cocuklarin sureklilik g?stermeyen, degisken olan isteklerini yansitan, dolayisiyla onlarin dogasiyla ilgili ipucu veren bir ?zellikleridir. Bu nedenle cocuk icin diger ?nemli kararlarda oldugu gibi kardes isteginin gerekliligine de anne ve babanin karar vermesi gerekmektedir. Annenin beden ve ruh sagligi, ailenin ekonomik gucu, dogacak cocugun bakimina iliskin sorumluluklarin paylasilmasi bu karari belirleyecektir.

Kardes kiskancligina gelince; kiskanclik insanoglunun en dogal, en evrensel duygularindan birisidir. Kiskanclik sevilen kisinin baskasiyla paylasilmasina katlanamamak olduguna g?re, sevginin bulundugu her yere girer. Sevgililer arasinda belirli bir ?lcuyu asmadigi surece, sevgi gulunun dikeni sayilir. Ancak bu dogal duygu insani kemiren bir tutku olmaya baslayinca, sevgiyi g?zeten bir duygu olmaktan cikar, sevgiyi yok eder. cocuk icin en degerli varlik anne olduguna g?re onu baskalariyla paylasmak kolay, dayanilir bir duygu degildir. Sevgilisini baskasinin kolunda g?ren bir erkekle, annesini, kucaginda "yabanci" bir cocukla g?ren kardesin duygulari pek ayrilik g?stermez. Anne sevgisini yitirme korkusu, daha yeni bir kardes gelecegini ?grendigi anda icini sizlatmaya baslar.

Kardes dogumu bu ve diger nedenlerle cocuk icin zorlayici bir yasam olayidir. Gebeligin ve yenidogan cocugun annede olusturdugu bedensel guclukler ve yorgunluklar, calisan annenin zamaninin ?nemli bir b?lumunu cocuk bakimina ayirmasi gibi nedenler eve gelen bu yabanci yuzundendir. Gelen cocugun cinsiyetinin farkli olmasi, beceriksizligi, yogun bir ilgi ve bakima gereksinimi olmasi onun daha cok sevildigi seklinde yorumlanmakta ve kiskanclik artmaktadir. Annenin yenidogan bebekle birlikte olusacak gucluklerini hafifletebilmek icin cocugun krese verilmesi ya da odasinin ayrilmasi gibi degisiklikler de bu duyguyu artiracak, yeni uyum sorunlarina neden olacaktir.

cocukla kardesi arasindaki yas farki ne kadar azsa kiskanclik o denli buyuk olmaktadir.Henuz anneye gereksinimin surdugu 3 yasindan kucuk cocuklarda anne ilgisinin azalmasi sonucu yeni kardese tepkisi buyuk olacaktir. ?kinci ya da ucuncu kardesi kabullenme daha kolay olmaktadir.

Kardes kiskancligi dogal bir duygudur, sevgi ve kiskanclik-nefret ara ara yogunlasarak zaman icinde yogunlugunu kaybeder. Kardesini sevmek zorunda degildir. Olumsuz duygular anlayisla karsilanmali ve bu duygulari belirtmesi yureklendirilmelidir (beni de ugrastiriyor, arasira ben de kiziyorum, beceriksizligi yuzunden ona cok zaman harciyorum, seni sevmedigimi dusunme, eskisi kadar seviyorum, ben de kardesim dogdugunda kiskanmis, b?yle dusunmustum). Anne-baba bebegi, cocugun ?nunde g?sterisli bir bicimde oksayip sevmekten kacinmalidir.

cocuklar eve gelen yabanciya farkli tutumlar sergileyebilir;
-sevgi g?sterilerinde bulunabilir (annenin kendisinden tumuyle uzaklasmamasi icin onun yaninda yer alir)
-abartili sevgi g?sterileri (alttaki duygulari ele veren davranislarla birliktedir; kardesinin yanagini oksarken biraz fazla sikar, aglatacak ?lcude kucaklar, kaza ile yere dusurur)
-etkilenmemis gibi davranma (bebekle ilgili g?runmeyen huysuzluklar, hircinliklar, tutturmalar, istegi yapilmadiginda aglama, tepinme)