Diyabetli cocuklarda ?nsulin Tedavisi

Hazirlayan:Prof. Dr. Sukru Hatun
Kocaeli Üniversitesi Tip Fakultesi
cocuk Sagligi ve Hastaliklari Anabilim Dali, Endokrinoloji ve Diyabet Bilim Dali Baskani

Gunumuzde insulin pompalari avuc ici buyuklugunde ve cep telefonu gibi bele takilabilmektedir.

?nsulin pompasi nedir?
Insulin pompa tedavisinin esasi tasinabilir bir elektro mekanik pompa araciligiyla deri altina surekli insulin vermeye dayanmaktadir. Gunumuzde insulin pompalan avuc ici buyuklugundedir ve cep telefonu gibi bele takilabilmektedir. Pompaya bir kartus icinde kisa veya hizli etkili insulin analoglari konmaktadir. Pompaya baglanan bir kateter karin derisine yerlestirilmekte, bu katater 3 gunde bir degistirilmektedir.

Su andaki insulin tedavileri yeterli degil mi?
?nsan pankreasi iki sekilde insulin salgilamaktadir: surekli insulin salgisi ki buna bazal insulin salgisi denmektedir ve yemek sonrasi pik yapan insulin salgisi. Kan sekeri, bu iki sekilde salgilanan insulin ile dengelenmektedir. Pompa kullanmayan hastalar, gunde 3 kez kisa veya hizli etkili insulin yaparak yemek sonrasi kan sekeri yuksekliklerini ?nlemekte; gece NPH veya Glargine insulin yaparak gun boyu surecek insulin etkisi (bazal insulin) elde etmeye calismaktadirlar. Bununla birlikte ?zellikle NPH kullananlarda bu insulinin pik etkisi nedeniyle 6-8 saat sonra kan sekeri dusuklukleri yasanmakta, ayrica sabaha karsi insulin etkisi azalmaktadir. Butun bunlarin yanin da deri altina depo seklinde (?megin20 unite) Verilen insulin her zaman ayni sekilde kana karismamakta, bu da kan sekeri dalgalanmalarina neden olmaktadir.

?nsulin pompasinin avantajlari nelerdir?
?nsulin pompasinin en ?nemli avantaji pankreasa daha benzer bir sekilde insulin vermeyi mumkun kilmasidir. Pompa. tedavisine baslanirken gunluk ?ilsulin dozu % 30 azaltilmakta ve toplam dozun yarisi 24 saate b?lunerek surekli bazal insulin verilmektedir. Ayrica sabaha karsi kan sekeri yuksek olanlarda gece 03.00'dan sonraki bazal hiz artirilabilmektedir. Bir baska deyisle gun icindeki ihtiyaclara g?re bazal hiz ayarlanmaktadir. Bu sekildeki surekli infuzyon ile deri altina az miktarda insulin verildiginden emilim daha iyi ve sabit bir hizla olmaktadir. Yine pompaya kumanda ederek istenen miktarda insulin, yemek ?ncesi bolus olarak verilebilmektedir. Pompa ile normal bolus, geciktirilmis bolus, b?lunmus bolus, cift dalga bolus gibi secenekler kullanilarak farkli hizlarda bolus insulin verilmektedir.

Pompa suni pankreas midir? Yararlari nelerdir?
?ncelikle pompa suni pankreas (kan sekerini ?lcen ve buna g?re insulin veren) bir alet degildir. Pompa yalizca daha fizyolojik bicimde insulin vermeye yaramaktadir. Pompa kullanan cocuklarin gunde 4-6 kez kan sekeri ?lcmeye devam etmeleri gereklidir. Pompa kullanan hastalarin HbAlc'lerinde hafif bir duzelme oldugu(ortalama %0.5), ama esas ?nemlisi kan sekeri dusuklugu sikliginda % 50-80 azalma oldugu bildirilmektedir. Ayrica sabah kan sekeri yuksekligi olan cocuklarda bu sorunun c?zumune katkida bulunmaktadir.

Butun Tip 1 diyabetli cocuklar pompa kullanmali mi?
Su anda kullandiklari insulin tedavi rejimleri ile kan sekeri dengeleri iyi ve HbAlc < % 7 hastalarin pompa kullanmasina gerek yoktur. Pompanin aile ve cocuklardan daha fazla katki ve caba istedigi unutulmamalidir. Genel olarak sik siddetli kan sekeri dusuklugu yasayan veya hipoglisemiyi hissetmeyen, su andaki y?ntemlerle kan sekeri dengeleri k?tu seyreden, Degisik insulin pompalan ve insulin pompasi tasiyan bir cocuk sabah kan sekeri yuksekligi ile bas edilemeyen ve oynak diyabeti olan cocuklarda pompa tedavisi ?nerilmektedir

Pompa icin yas siniri var mi? Tedaviye baslamak icin hangi asamalardan gecilir?
Son yillarda kucuk cocuklarda da pompanin etkili oldugu belirtilse de genel olarak 10 yasindan buyuk cocuklara pompa tedavisi ?nerilmektedir. Pompa tedavisi baslamadan ?nce 3-6 ay coklu doz insulin tedavisi uygulamasi ve gunde 4 kez kan sekeri bakmasi, insulin dozlarini ayarlayabilme ve besinlerdeki karbonhidrat miktarini sayabilme yetenegi kazanmasi gereklidir. Hasta ve ailelerinin en az 3 gunluk pompa kursundan gecmesi ve tedavinin hastane kosullarinda baslanmasi ?nerilmektedir. Pompa kullanan merkezlerin hastalarina 24 saat hizmet sunabilmesi gereklidir.

Pompa hic cikarilamaz mi?
 Pompa tedavisi esnek bir yasam tarzi saglamakla birlikte pompanin 24 saat vucudunuza takili kalmasi gereklidir. Pompa ancak 30 dakika vucuttan ayrilabilir. Bu durum bazi cocuklara itici gelebilmektedir.

Pompa takinca butun sorunlarimiz bitecek mi?
Daha ?nce de s?yledigimiz gibi pompa mucize yaratacak bir tedavi y?ntemi olmadigi gibi hasta ve ailelerden daha fazla caba istemektedir. Bu nedenle pompa ancak ihtiyaci olan secilmis hastalarda kullanilmalidir. Pompani ancak motive cocuklara takilmasi gerektigi unutulmamalidir.

Pompa tedavisi masrafli mi? Ülkemizde pompa kullaniliyor mu?
Gunumuzde insulin pompalari 3000- 5000 ABD Dolarina satilmaktadir, ayrica yilda 1500 dolar kadar sarf malzemesi (kateter vs) gerekmektedir. Bu nedenle normal insulin tedavilerine g?re daha pahalidir. Ülkemizde pompa tedavisi uygulayan  merkezler vardir, yakinda Saglik Bakanligi'ndan onaylayarak yeni bir pompa piyasaya surulecektir. Ülkemizde ancak ?zel rapor alindiginda sosyal guvenlik kuruluslari tedavi masraflarina katkida bulunmaktadir