Dokunmanin ?nemi ve Bebek Masaji

• Masajin Etkileri ve Yaralari
• Masaj Yaparken Nelere  Dikkat Edilmeli
• Bebek Masaji Nasil Yapilir ?

 Anne karninda buyuyen bebek icin annenin vucudunda temas, guvenlik ve sicakligin temelidir. Dogum sonrasinda ise anne ile yakin olma ve ona tensel temas dis dunya ile iletisim kurmanin ilk ?rnegidir.

Yuzyillardir, ?zellikle Asya uygarliklarinda uygulana gelen bir bakim sanati olan masajin,  tedavi amacli kullanimina Misirlilar’in en eski tibbi d?kumani olan Eber Papirusleri’nde rastlanmaktadir. Eski Yunan ve Roma’da cok populer olan masaj, kaslari guclendirmek ve yaralarin iyilesmesini hizlandirmak amaciyla kullanilmistir. cok farkli kulturlerde, bebeklerin ilk aylarindan baslayarak gelisim sureclerinde karsilasilan sindirim bozukluklari, infantil kolik, uyku duzensizlikleri gibi sorunlarinda, yogun tensel temas ve masaj, etkin bir tedavi y?ntemi olarak bilinip halk arasinda yaygin olarak kullanilmaktadir.

1881 yilinda Berlin Üniversitesi’nde, baslarina masaj uygulanan kurbagalarin daha aktif ve kuvvetli oldugu ortaya konmustur. 1940’li yillarda bebeklerin sikca kucaklanmasinin solunumu ve dolasimi uyardigi, zayif ve duzensiz solunumun duzelmesine katkida bulundugu y?nundeki bildiriler bu y?ndeki arastirmalara itici kuvvet olusturmustur. Bilim adamlari, tensel temas ve masajin buyume ve gelisme, kronik hastaliklarin nedene y?nelik ve palyatif tedavisi, insanlar ve hayvanlar arasindaki iletisim duzenlenmesi uzerindeki biyolojik rolune odaklanmislardir.

 Premature ve dusuk dogum agirlikli bebeklerin %90’indan fazlasi gelismekte olan ulkelerde dogmakta olup, bu bebekler buyume surecinde yuksek duzeyde bakim ve ?zen gerektirmektedirler. Son yillarda maddi yuk getirmeyen ve uygulamasi kolay bir y?ntem olarak, bebeklerde masajin tedavi amacli kullanimi uzerine arastirmalar ortaya konmustur. Ancak bunlar daha cok yasamsal risk tasiyan hastaliklari nedeniyle hastaneye yatirilmis bebekler uzerinde yapilmistir.

Premature ve dusuk dogum agirlikli bebeklerde hastanede uygulanan masaj tedavisi ile kilo alimlarinin hizlandigi, gelisimlerin daha hizli ve dengeli oldugu, daha uzun sure uyanik kaldiklari, daha atik olduklari kontrollu calismalarla g?sterilmistir. Ayrica hastanede kalis suresi alti gun kisalmistir. 8-12 ay sonra yapilan g?zlemlerde, hastaneden ayrilinca masajin surdurulmemesine karsin masaj grubunun hala kontrol grubuna g?re daha iyi gelisme g?sterdigi saptanmistir. 1988 sonrasinda yapilan farkli calismalarda, masajin gelisim uzerindeki etkileri yaninda pek cok vucut islevi uzerine etkisi de ortaya konmustur. Premature, dusuk dogum agirlikli bebeklerin annelerinde caresizlik ve bebegin bakimi konusunda yetersizlik duygularini azaltmasi da bebek masajinin ?nemli bir avantajidir.

 Tensel temasin davranislar, buyume-gelisme ve vucut islevleri uzerindeki guclu etkileri, fizyolojik ve biyokimyasal veriler ile desteklenmelidir.

Masajin Etkileri ve Yararlari
Taktil uyarinin buyume-gelisme ve davranislar uzerindeki etkileri:
Dokunmanin biyolojisini inceleyen arastirmacilar, tensel temasin ve masajin yasam kalitesini arttirdigina iliskin etkileyici veriler sunmaktadir. ?nsan gelisimi konusundaki calismalar cocugu ile iliskileri kopuk deprese annelerden dogan bebeklerin anlamli oranda buyume geriligi ve gelisimsel testlerde dusuk performans g?sterdiklerini bildirmektedir.

Belli bir sure masaj yapilan ve yalnizca besikte sallanan bebekler karsilastirildiginda masaj uygulananlarin daha aktif, daha uyanik olduklari, daha az agladiklari g?rulmus ve daha az stres duzeyini g?sterir bicimde masaj sirasinda ?lculen tukuruk kortizol duzeylerinin baslangica g?re dusuk oldugu saptanmistir. Masaj uygulanan bebeklerin daha fazla kilo aldiklari, daha kolay uykuya daldiklari ve anneleri ile yuz yuze geldiklerinde daha yakin davranislar sergiledikleri g?zlenmistir.

 Arastiricilar, masaj sirasinda vagal aktivitenin arttigini bildirmektedirler. Artmis vagal aktivite, insulin gibi besin emilimini arttiran hormonlari artirmakta, bebegin kilo alimina katkida bulunmaktadir.

Taktil izolasyon ve stimulasyonun fizyolojik etkileri:
Masaj temel olarak dogrudan iskelet-kas sistemini, sinir sistemini ve dolasim sistemini uyarmakta ve bu sistemlerce duzenlenen bir dizi biyokimyasal ve fizyolojik islemi baslatmaktadir.

 Stephen Suomi ve arkadaslari annelerinden ve buyudukleri ortamlardan uzaklastirilan maymunlarin fizyolojik ve ruhsal bozukluklar g?sterdiklerini, kortizol ve adrenokortikotrop hormon duzeylerinin arttigini, norepinefrin metabolitlerinin ve kalp atislarinin arttigini g?rmuslerdir. ?nsanlara masaj yapildiginda ise stres nedeniyle salgilanan bu hormonlarin miktarlarinin azaldigi, deneklerin sakinlestigi uyusukluk yasamayip tersine uyarilmis yanita  daha hazir durumda olduklari g?zlenmistir. Bu beyin dalgalarinin ?lcumu (EEG) ile de dogrulanmistir. ?nfant d?nemdeki hayvanlarda tensel temas yoksunlugunun davranislar uzerine etkisini konu alan calismalar, stres hormonlarinin burada anahtar rol oynadigini g?stermistir. ?rnegin; sicanlarda anne ve yavrusunda kisa sureli ayrilma, hucre buyume ve farklilismasinin anlamli bir indeksi olan ornitin dekarboksilaz aktivitesinde azalma ile sonuclanmistir. Annelerinden ayrilip daha sonra yeniden birlestirilmeleri ile de glikokortikoid resept?r sistemlerinde ?nemli degisiklikler olustugu saptanmistir.

Premature bebeklerde masajin 45 dakika ?ncesi ve bir saat sonrasi yapilan degerlendirmede, masaj sonrasinda kortizolun diurnal ritimden bagimsiz olarak anlamli olarak azaldigi g?sterilmistir.

Tensel temasin bagisiklik sistemi uzerine etkileri:
Arastirmacilarin dikkatini ceken bir diger konu tensel temasin bagisiklik sisteminin uyarilmasinda dogrudan ve dolayli etkileri olmustur.

Laudenger ve arkadaslari annelerinden ayrilmis maymunlarin, antijen uyarisina daha az antikor yaniti g?sterdiklerini, Coe ve arkadaslari yasamlarinin ilk birkac ayinda annelerinden ayrilmis olan maymunlarin degisik derecelerde bagisiklik sorunlari ile karsi karsiya kaldiklarini bildirmislerdir.

Dokunmanin bagisiklik sistemi uzerinde olusturdugu etkilerin santral sinir sistemi hormonol aktivite arasindaki iliskiye dayandigi dusunulmektedir. Ayrica, masaj tedavisinin natural killer aktivitesini arttirdigi belirtilmektedir.

Hayvanlar uzerinde yapilan arastirmalara ek olarak, masajin HIV (+) insanlarda da bagisiklik sistemi uzerinde olumlu etkilerini g?steren arastirmalar vardir. Bu kisilere bir ay sureyle haftada bes gun 45’er dakika uygulanan masaj ile anksiyetenin ve kan kortizol duzeyinin anlamli olarak azaldigi, masaj sirasinda seratoninin arttigi, naturel killer sitotokisitesinin azaldigi g?rulmustur.

Tensel temasin anne uzerindeki etkileri:
Bebegin oksanmasi ve dokunma sirasinda annenin rahatlamasini ve anne sutunun artmasini saglayan “prolaktin hormonunun??? salgilanmasini arttirir.

Ayrica anne bebek arasindaki duygu alis verisini saglayarak, anne-bebek arasindaki bagi guclendirir.
Bebege sevgi ve sevkatle dokunma onun gelisimine buyuk katkida bulunacaktir. Temel olarak bebegin bedensel ve ruhsal gelisimini olumlu y?nde etkileyen bir etkinlik olan masaj ayni zamanda bir rahatlama teknigidir. Bilincli bir bicimde rahatlama yetenegini kazanmasi, ayni zamanda buyumenin yaratacagi zorluklarla basa cikmasinda bebege yardimci olacak cok ?nemli bir avantaj olup bu ilk gunlerinde ona verebilecek en degerli armaganlardan biri olacaktir.

 Sonuc olarak;
 Masaj, mekanik bir olay degil, bedenin tumunu ya da belirli bir b?lumunu rahatlatmak icin yapilan “dokunma??? sanatidir.
 Bebek masaji bebegin sagligi, yasam kalitesi anne ile iletisimi acisindan ?nemlidir.
 Bebegin meme emme ve dis cikarma d?nemlerinde ise daha az gereklidir.
 ?ntrauterin d?nemlerinde ise daha az gereklidir.
 Kas koordinasyonunu gelistirir.
 Fiziksel gelisimine yardimci olur.
 Dolasim, solunum ve sindirim sisteminin duzenlenmesine yardimci olur.
 Bebegin rahatlamasina ve uyumasina yardimci olur.
 Hareketliligini arttirir.
 Bagisiklama sistemini guclendirir.
 Bebegin daha uzun sure anne sutu ile beslenmesini saglar.

Masaj Uygularken Dikkat edilmesi gereken noktalar:
1. 15 dakika sureyle rahatsiz edilmeyeceginiz bir ortamda oldugunuzdan emin olun. Rahat bir ortam yaratmak ve ikinizi de gevsetmek icin hafif bir muzik calin.

2. Odanin ilik olmasina ve masaj suresince de b?yle kalmasina ?zen g?sterin. Bebeginizi yatiracaginiz yumusak bir yuzey hazirlayin. Temiz bir altbezi ve yumasak bir havlu masaj suresince gerekebileceginden masaj yaptiginiz yerde bunlari hazir bulundurmalisiniz. Masaji banyo sonrasi bebek ciplakken yapmak en dogrusudur, ancak bunun yani sira size uygun olan baska bir zamanda da yapilabilir.

3. Bebege masaj yapilirken cok fazla seye gerek yoktur. Yumusak formullu bir bebek yagi kullanilirsa, masaj sirasinda surtunme nedeniyle bebegin derisi zedelenmez. Herhangi bir lezyon olusursa masaja ara verin.

4. Ellerinizin bebegin derisi uzerinde kaymasini saglayacak kadar yag kullanin. ?nce hafif dokunuslarla baslayin ve daha sonra bebeginiz masaja alistikca hafifce bastirarak masaji surdurun.

5. Bebeginizin daha da rahatlamasini saglamak icin, onun dikkatini bedeninin bir noktasina toplamasini saglayin ve ona nasil davranacagini ?gretin. ?rnegin bir kolunu tutun. Kolu hafifce sallarken ona “rahatla??? deyin ve gulumseyin. Bu, bebegin dikkatini kendi vucudu uzerinde yogunlastirmasini ve rahatlamasini saglar. Bu ruh halindeyken de dokunuslarinizdaki olumlu mesajlari daha kolay anlar.

Bebek Masaji Nasil Yapilir ?

Bacaklar/ Sikma ve burma
Bebeginizin bacagini havaya kaldirin ve iki elinizle kavrayin. Burma hareketine benzer bir hareketle bileklerinizi kirarak ve ellerinizi bebegin kalcasindan bilegine dogru hareket ettirerek cevirin. Bu hareketi yaparken bacagi hafifce sikin. Ayni hareketi bilekten kalcaya dogru yineleyin.
 

Bebeginizin bacagini avuc iclerinizle dizinden bilegine dogru yuvarlayarak, hafif hafif ovusturun. Ayrica bebekler ayaklarina masaj yapilmasindan cok hoslanir. Topuktan baslayarak parmaklara dogru ayak tabaninini ovun.

Sirt/ ?leri geri
Ellerinizi bebegin sirtinda yanlamasina ileri geri hareket ettirerek masaja baslayin. Bunu yaparken ellerinizi yavasca sirtta asagi ve yukari dogru kaydirin. Daha sonra bir elinizi bebegin boynundan yukari kaydirin. Daha sonra bir elinizi bebegin boynundan asagi dogru hafifce bastirarak indirin. Son olarak da sirtinda parmaklarinizin uclariyla kucuk daireler cizin.

Yuz / Gulumseme
Meme emerken, dis cikarirken, aglarken ve dis dunyada olup bitenlere karsi cesitli tepkiler verirken bebeginizin yuz kaslari oldukca gerilir. Bas parmaklarinizla ust ve alt dudagina, yuzune gulumsetecek bicimde sakaklara dogru masaj yapin.
 

G?gus / Acik kitap
?ki elinizi, bebeginizin g?gsunun ortasina yerlestirin ve g?gus kafesine, koltuk altlarina dogru hafifce bastirarak, sanki bir kitabin sayfalarini duzeltirmis gibi masaj yapin. Ellerinizi g?gsunden kaldirmadan bir daire cizerek yeniden g?gsun ortasina d?nun. Simdi de bir elinizi g?gsun ortasindan caprazlama olarak iki omuza dogru ileri geri kaydirin.

Kollar / Koltuk altlari
Bebeginizin kolunu havaya kaldirin ve lenf bogumlarinin oldugu koltuk altlarini hafifce ovun.
 
 

Sikma ve burma
Bebeginizin kolunu havaya kaldirin ve iki elinizle kavrayin. Burma hareketine benzer bir hareketle bileklerinizi kirarak, ellerinizi bebegin omuzundan bilegine dogru hareket ettirerek hafifce cevirin. Bu hareketi yaparken kolunu hafifce sikin. Sonra ayni hareketi bilekten omuza dogru yineleyin.