Menopozda Ortaya cikan Sikayetler ve Degisimlere Yakindan Bakis

Hazirlayan :Prof. Dr. Hakan Satiroglu
 

Bu b?lumde menopoz ve yaslilikta kadinda meydana gelen degisimler ve yakinmalara biraz daha yakindan bakalim ve bir sonraki b?lumun sonunda daha detayli bahsedecegimiz hormon yerine koyma tedavisi yaninda, bu yakinmalari azaltici ?nlemleri g?zden gecirelim.

Adet duzensizlikleri : Yumurta ve hormon uretimindeki aksamalardan kaynaklanir. Üreme yetenegi azalir, ama surer. Hem istenmeyen gebeliklerden korunmak, hem de adetlerin duzenini saglamak icin doktor ?nerisi ve kontrolu ile gebeligi ?nleyici haplar kullanilabilir. Ancak adetleri duzensiz olan her hanimin doktora basvurmasi gereklidir.
 

• Sakin olmaya calisilmali,
• Derin nefes alma ve gevseme egzersizi yapilmali,
• Sicak hava, alkol, kahve, caydan kacinilmali,
• Giysiler hafif ve kolay degistirilebilir olmalidir.
• Ayrica soguk kopmreslerle sogutma da yapilabilir.

• B vitamini (ilac, tahillar),
• C vitamini,
• E vitamini,
• Bitkisel caylar,
• Sarimsak haplari yararli olabilmektedir.

• Bas agrisi, sirt ve kas agrilari, hastalik hastaligi, carpinti, gaz sancilari:?strojen azalmasina bagli olarak kaslarda biriken laktik asid kolay yikilamaz.

• Kilo artisi: Vucut ihtiyaclari degistiginden beslenme de degismelidir. Eski aliskanlikla ayni beslenme duzeni surerse kilo artisi hemen ortaya cikar. Yagli, tuzlu ve karbonhidratli yiyeceklerden kacinilmalidir.

• Her yemekte protein ve yesil sebze ve meyve bulunmali,
• Kahve, cikolata ve benzerlerinden kacinilmali,
• Atistirma yasagi olmali,
• Egzersiz yapilmalidir.

• Vucut seklinin degismesi: Kalca ve memelerdeki yag dokusu azalirken, omuzlar, bel ve sirtin ust kisimlarinda yaglanma artar, kalinlasma olur.

• B6 vitamini,
• Egzersiz vucut seklini korumada etkili olacaktir.

• Vajinitis :?strojen azalmasi ile vajenin sahip oldugu bakteri icerigi degisir, enfeksiyonlara karsi direnc azalir. Bu akintilarin artmasi demektir.

• Topikal hormon kremleri,
• Sik camasir degistirme,
• Pamuklu, nem emici camasirlarin kullanilmasi, vajenin mikroorganizmalara direncini artiracaktir.

• Vajinal kuruluk ve agrili cinsel iliski: ?strojen azalmasi, vajen salgisinda ve vajeni d?seyen epitel katlarinda azalmaya yol acar, bu ise cinsel iliskide olmasi gereken kayganligin ortaya cikisini engeller ve iliski ciddi agrilara, hatta kanamalara neden olur.

• Topikal hormon kremleri,
• Duzenli cinsel iliski sikayetleri azaltir.

• ?drar kacirma, sik idrara cikma : ?strojen eksikliginden, idrar yolunun alt kisimlari da etkilenir ve kisalir. Bu durumda sik sik idrara gitme ihtiyaci olur ve hatta geceleri idrar yapma ihtiyaci ortaya cikar. cok ve zor dogumlarla zaten deforme olmus ve asagiya dogru yer degistirmis idrar kesesinin de hormon eksikligi ile biraz daha sarkmasi, ?ksurmek ve aksirmakla, ikinma ile istemsiz olarak idrar kacmasina neden olur.

• Topikal hormon,
• Mesane jimnastigi,
• Degisik operasyon teknikleri ile bu durumu ?nlemek veya duzeltmek mumkundur.

• Dis genital b?lgede kasinti: ?strojen eksikligi vulva derisinde de incelme ve elastikiyet kaybina yol acar. Bu kolay enfeksiyon gelismesine ya da irritasyonuna neden olur. Bazi incelemelerden sonra topikal hormon veya steroidli kremler kullanilabilir.

• Rahim sarkmasi: ?drar kesesi gibi rahminde asagiya dogru yer degistirmesi hormon eksikligi ile artar. Eger vajen icinde kaliyorsa ve cinsel iliskiyi etkilemiyor, idrar problemine yol acmiyorsa temizlige uygun davranis yeterlidir. Ancak vajen disina cikacak ?lcude sarkma varsa ve ustelik surtunmeye bagli olarak yara acilmissa, operasyon gereklidir. cok ileri yaslarda ise operasyon yerine, pesser denilen cihazlarla rahim yerine itilir ve orada tutulur.

• Ciltte kirisma, incelme: Hem hormon azalmasi, hem de yasla, ciltte yer alan kollajen ve elastik lif sayilarinda azalma olur. Giderek cilt kalinligi azalir. Bu arada ciltalti yag dokusu ve ter bezlerinde de azalma ile kuruluk gelisir. Butun bunlar cildin kirismasina ve sarkmasina yol acar. Sisman hanimlarin yag dokularinin fazlaligi ve burada uretilen ?strojen cildin gergin ve nemli olmasini saglar. Sigara cildin kan dolasimini bozarak hasari artirir. ?nlem icin ;

• Sigara azaltilmali,
• Gunesten korunulmali,
• Gunde en az 8 bardak su icilmeli,
• Yagli kremlerle cilt masaji yapilmali,
• C vitamini alinmalidir.

• Saclarda incelme, yuz killarinda kalinlasma: ?strojen yapimi azaldikca erkeklik hormonu olan androjenler baskinlasir ve killarda degisiklikler olur.

• Osteoporoz ( kemik erimesi ): Kemigin ana yapisi icinde yer alan ve dayaniklilik ve sertligini veren kalsiyum mineralinin kaybi ve yerine konamamasi halidir. Nedenini yine hormon eksikligidir. Yasa bagli olarak hem erkekte hem de kadinda 55 yasindan itibaren beklenilen azalma kadinlarda menopoz ile ?nceden baslar. Kemik kiriklari ve bunlara bagli sakatlik ve ?lumlerin cok ?nemli bir nedenidir.

• Bulug caginin gec baslamasi
• Erken menopoz, adetlerin baska nedenlerle de olsa erken kesilmesi
• Hic dogurmamis olmak
• K?tu beslenme (kalsiyumdan fakir, kafein, protein ve tuzdan zengin diyet)
• Ailevi yatkinlik
• Alkol, sigara kullanimi
• Fizik aktivitede azlik
• Steroid, epilepsi ilaclari, tiroid ilaclari
• Siroz
• Adet duzensizlikleri


Omurgalarda c?kme sonucu boy kisalmasi, kamburlasma, sirt agrilari, kiriklar en sik g?rulen belirtilerdir. Bunlari ?nlemek icin ;
 

• Fizik aktivite artirilmali,
• Alkol ve sigaradan kacinilmali,
• Uygun araliklarla (2 yil) kemik mineral yogunluk ?lcumu yaptirilmali,
• Buyume cagindan itibaren yeterli kalsiyum alinmali (2 su bardagi sut, kuru baklagiller, pekmez),
• Menopoz d?neminde gunde 4 bardak sut ya da 1500 mg. kalsiyum alinmali,
• Beslenme duzeninde en az hayvansal besinler kadar bitkisel besin bulunmali,
• Tuzdan kacinilmali,
• Asiri zayiflik, asiri sismanlik olmamali ve engellenmeli,
• Hekim tavsiyesi ve duzenlemesiyle D vitamini alinmali ve her gun 15 dakika guneslenilmelidir.
Eklem agrilari : daha ?nce var olan osteoartrit agrilari, menopozla birlikte artar. ?strojenle 2-3 hafta icinde hizla azalir. Uygun eklem egzersizleri yapilmali.

• Kalb ve damar hastaliklarinda artis : Menopozla birlikte azalan ?strojen hormonu, kan yaglarinda degisime yol acar. Yuksek dansiteli lipoproteinler (HDL-iyi kolesterol), azalirken dusuk dansiteli lipoproteinler (LDL- k?tu kolesterol) artar. Bu degisim damar sertliklerine (ateroskleroz) yol acar. Bunun sonucunda koroner kalb hastaliklari, yuksek tansiyon ve miyokard enfarktusu g?rulme sikligi artar. Menopoz ?ncesi 3 erkege karsilik 1 kadinda bu tur hastaliklara rastlanirken, menopoz sonrasi bu esitlenir. Risk fakt?rleri sunlardir;

• Sigara
• Ailevi yatkinlik
• ?nceden kolesterol yuksekligi
• Seker hastaligi
• Erken menopoz
• Fizik aktivite azligi
• Yuksek tansiyon


?nlemler ;
 

• Sigara azaltilmali,
• Stresten kacinilmali,
• Seker hastaligi iyi tedavi edilmeli,
• Uygun egzersizler duzenli olarak yapilmali,
• Uygun beslenme uygulanmalidir.

• Miyomlar; Menopozla birlikte kuculurler. Eger baskaca bir yakinma yoksa tedaviye gerek yoktur.

 
• Postmenapozal kanama: Son adet kanamasindan 1 yil sonra ortaya cikan adet kanamasi ya da lekelenmelere denir. Bu kanamalarin 1/3’u atrofik endometriuma, 1/3’u endometrium kanserine, 1/5’i poliplere, 1/5’i de hormonlara baglidir. Jinekolojik muayene, servikal yayma (smear), endometrial parca alma (biyopsi), ultrason ve gerekirse daha ileri tetkiklerle tani konmali ve geregi yapilmalidir.