Diyabet
Hazirlayan:Prof. Dr. Sukru Hatun, Kocaeli Tip Fakultesi cocuk Sagligi ve Hastaliklari Anabilim Dali
Endokrinoloji ve Diyabet Bilim Dali
Diyabet
nedir? Nasil meydana gelir?
Diyabet, basta karbonhidratlar olmak
uzere protein ve yag metabolizmasini ilgilendiren bir metabolizma hastaligidir
ve kendisini kan sekerinin surekli yuksek olmasi ile g?sterir. Diyabet
hastalarindaki temel metabolik bozukluk, kan yoluyla tasinan glukozun (sekerin)
hucrelerin icine girememesidir. Normal kosullarda besinlerden elde edilen
veya karacigerdeki depolardan kana salinan glukoz pankreas tarafindan
salgilanan ?NSÜL?N hormonunun yardimiyla hucre icine girer ve orada yakilarak
enerjiye d?nusur. Hucrelerin uzerinde degisik maddelerin girmesine izin
verilen kapilar vardir. Bu kapilar normalde kilitlidirler ve uygun anahtar
varliginda acilirlar. Diyabet, hucrelerin uzerindeki glukoz kapisinin
acilamamasi durumudur. Bu ?rnekten ilerlersek diyabet, anahtar islevi g?ren
?NSÜL?N hormonu yetersizligine ve/veya insulinin etkiledigi resept?rlerin (hucre kapisindaki kilidin) bozukluguna bagli gelismektedir.
Kac
tip diyabet vardir? Diyabet sikligi ne kadardir?
Nedenlerine g?re bir cok diyabet
tipi olmakla birlikte diyabet vakalarinin cok buyuk bir kismini Tip
1 ve Tip 2 diyabet vakalari olusturmaktadir.
Tip
1 Diyabet
Daha cok cocuklarda ve genc eriskinlerde
g?rulur. Tip 1 diyabet, pankreasta bulunan ve insulin ureten beta hucrelerinin
otoimmun bir surec (vucudun bagisiklik sisteminin kendi hucrelerini taniyamamasi) sonunda zedelenmesi ile meydana gelmektedir. Mutlak veya g?rece bir insulin yetersizligi oldugundan hastalar ?mur boyu insulin
hormonunu disaridan (enjeksiyon yoluyla) almak zorundadirlar. Bu nedenle
Tip 1 diyabet ?nsuline Bagimli Diyabet (Insulin Dependent Diabetes Mellitus=IDDM)
olarak da isimlendirilmektedir. Genel olarak toplumdaki diyabet vakalarinin
%10’unu Tip 1 Diyabet vakalari olusturmaktadir. cocukluk caginda Tip 1 diyabet
sikligi ulkeler (b?lgeler) arasinda farklilik g?stermekte ve her yil 15
yas altindaki 100.000 cocuktan 1-42’sinde diyabet gelismektedir. Tip 1
diyabet genel olarak kuzey ulkelerinde daha sik g?rulmektedir.
Tip
2 Diyabet
Siklikla eriskinlerde ve sisman (obes)
kisilerde g?rulmektedir. Tip 2 diyabetli hastalarda insulin salgilanmasindaki
yetersizlikten cok dokulardaki insulin resept?rlerindeki direnc (rezistans)
sonucunda glukoz metabolizmasi bozulmaktadir. Tip 2 diyabetin kuvvetli
bir genetik yatkinlik zemininde gelistigi bilinmekle birlikte, genetik
mekanizmalar tam olarak aydinlatilamamistir. Tip 2 diyabetliler hastaliklarinin
baslangicinda ve siklikla cok uzun bir sure insulin ihtiyaci olmaksizin
yasamlarini surdurebilmektedirler. Bu nedenle Tip 2 diyabet ?nsuline Bagimli
Olmayan Diyabet (Non-Insulin-Dependent Diabetes Mellitus= NIDDM) olarak
da isimlendirilmektedir. Genel olarak eriskin nufusta %4-8 oraninda Tip
2 diyabet g?rulmektedir.
Diyabetin bulgulari nelerdir?
Diyabete bagli klinik bulgular vucuttaki
karbonhidrat, protein ve yag metabolizmasinin bozulmasina baglidir. ?nsulin
eksikligi ve/veya insulin direnci nedeniyle hucrelere giremeyen glukoz
belli bir serum duzeyini (180mg/dl) astiginda idrarla atilmaya baslar.
B?breklerden atilan glukoz beraberinde sivi atilimini da arttirir ve sonucta
cOK VE SIK ?DRAR YAPMA (POL?ÜR?) olur. Vucut, poliuri ile olan sivi
kaybini karsilamak icin cOK SU ?c?L?R ve bu da POL?D?PS? olarak
isimlendirilir. Organizma, enerji kaynagi olarak glukozu kullanamayinca
bir taraftan ?STAH ARTAR diger taraftan yedek enerji depolari
olan yaglar ve proteinler yikilmaya baslar ve bunun sonucunda istah artmasina
ragmen K?LO KAYBI olur. Bu klasik bulgularin disinda diyabet hastalarinda
cABUK YORULMA, G?RME BULANIKLIĞI, SIK DER? ENFEKS?YONU, KADINLARDA
VAJ?NAL MANTAR ENFEKS?YONU gibi bulgular da g?rulur.
Diyabet tanisi nasil konur?
Diyabet tanisi, cesitli uluslararasi
kuruluslarin (WHO, Amerikan Ulusal Diyabet Veri Gurubu=NDGG) belirledigi ?lcutlere
g?re konmaktadir. Bu ?lcutler:
Klasik diyabet bulgulari olan bir kiside
herhangi bir zamanda ?lculen plazma glukoz duzeyinin 200 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi,
En az 8 saatlik ac (kalori almayan) bir
kiside plazma sekerinin 140 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi. Yakin zamanda Amerikan
Diyabet Birligi aclik kan kekeri sinirini 126 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olarak belirlemistir.
Seker yukleme testinde (OGTT) 2. saatdeki
plazma glukoz duzeyinin 200 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi.
Gizli
seker nedir?
Halk arasinda gizli seker olarak
isimlendirilen durum, normal glukoz dengesi ile diyabet arasindaki metabolik
durumu ifade etmektedir. Normalde aclik plazma sekerinin 110 mg/dl
olmasi gerekmektedir. ?ste aclik plazma sekerinin 110 mg/dl'nin uzerinde fakat 140 mg/dl'nin
altinda (yeni kriterlere g?re 126 mg/dl) olmasi bozuk glukoz toleransi
olarak tanimlanmaktadir. Benzer sekilde seker yukleme testi yapilan kisilerde
2. Saatdeki plazma glukoz duzeyininin 140 mg/dl'nin uzerinde fakat 200 mg/dl'nin altinda
olmasi da bozuk glukoz toleransi olarak isimlendirilmektedir. Bu durumdaki
kisilerin gun boyu kan sekerleri normaldir ve diyabetin klasik bulgulari
g?rulmez. Bununla birlikte bu kisiler Tip 2 diyabet icin en riskli grupta
olduklarindan yasam bicimlerini yeniden duzenlemeleri gereklidir.
Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.