Kuduz hastaligi hayvanlardan insanlara gecen ve merkezi sinir sistemini tutan viral bir hastaliktir. Hastaliga etken olan virus insanlara genellikle etkeni tasiyan hayvanin isirmasi sonucu gelisir. Ancak sik olamamakla birlikte etkenin g?ze bulasmasi veya laboratuar sartlarinda solunum yoluyla bulasabildigi bilinmektedir. Etken virus derinin butunlugu bozulup infekte tukurugun iceri girmesine neden olan isirma sonucunda vucuda girer. Burada virus saklanacagi kas dokusuna gecer. Virus buradan periferik sinirlere gecer ve bu yolla merkezi sinir sistemine ilerler.

 Virus merkezi sinir sistemine vardiginda hizla yayilarak hastaligi olusturur. Eger iyi tedavi edilmezse kisa sure sonra ?lume neden olabilir. Bugun Amerika’da insanlarda yilda 1-2 kuduz vakasi g?rulmekte iken, diger ulkelerde g?rulme sikligi daha yuksektir. Buna ilaven bu ulkeler her yil binlerce infekte hayvan tespit edilmektir. Kuduz virusunun kulucka suresi 10 gun ile 2 yil arasinda degismektedir. Bununla birlikte pek cok vaka virusun alinmasindan 20-90 gun sonrasinda ortaya cikmaktadir. ?lk 2-10 gun bogaz agrisi, halsizlik, sinirlilik, depresyon, ates yada kusma gibi sinsi ve supheli semptomlar vardir. Kesin spesifik semptomlar ise isirma yerinde kasinma, agri yada karincalanma hissidir. Daha sonraki d?nemlerde vakalrin %80’inde saldirganlik, %20’inde kasilmalar g?rulur.

Ajitasyon, hiperaktivite garip davranislar, ense sertligi, bogaz agrisi, ses kisikligi g?rulebilir. Hidrofobi dedigimiz su korkusu g?rulebilir. Bazi olgularda isirilan bacakta kasilmalar baslar, daha sonra diger bacaga yayilir. Kranial sinirlerin tutulumu sonucu mimiksiz yuz olusur. Tum bu d?nmelerden sonra koma gelisir, 2 haftaya kadar devam edebilir ve hemen hemen tamami ?lumle sonuclanir. Kuduz asisi yapilmadikca ?lum kacinilmazdir. Bazen isirilma sonucu kuduz virusunun disinda baska bir enfeksiy?z ajan bulasabilir ve kuduz hastaligini taklit edebilir. Bu noktad ayirici tanini yapilmasi tedavi seklinin belirlenmesi acisindan ?nemlidir. Hayvanlarda kuduz bulgulari cok degisken olmakla beraber hayvan icin tipik olmayan davranislar ?nemlidir. Yani pasif hayvanin agresif hale gelmesi, gece ortay cikan hayvanlarin gunduz dolasmasi gibi. Agizda k?puk g?rulmesi de yaygindir.

Hastaligin izlenmesi ve tedavinin sekillenmesi acisindan isiran hayvanin tipi, hayvanin yerinin saptanip g?zlem altina alinma olasiligi, hayvan ve hastanin kuduz acisindan daha ?nce asilanip asilanmadigi ?nemlidir. Laboratuar acisindan kuduz da klinik bulgular ortaya cikmadan infeksiyonu belirleyecek bir y?ntem bulunmamaktadir. Bununla beraber belirtiler bir kez ortaya ciktiginda ?lum meydana gelmeden ?nce cesitli y?ntemlerle laboratuar tanisi konabilir. Kuduz virusunun insandan insana gecisi bulunmamaktadir.

Tedavi
?nfeksiyonu ?nlemenin ilk basamagi virusu yikayarak mekanik olarak uzaklastirmak yada sinirlere yapisip icine girme sansina olmadan inaktive etmektir. Yara bol miktarda sabunlu su ile yikanmalidir. Eger yara cok derin ise mutlaka hastane sartlarinda yaranin en derin noktalarina kadar temizlenmesi gerekmektedir. ?nsan kuduz immunglobulini kuduz infeksiyonu riski yuksek oldugu bilinen herhangi bir vahsi hayvan ve sagligi iyi olmayan evcil k?pek yada kedi tarafindan isirilan ve 10 gun boyunca hayvanin g?zlem altinda tutulabilecegi durumlarda yapilmalidir.

 ?naktif kuduz asisinin uygulanmasi icinde yukardaki sartlar aranir. Asi karsilasmadan sonra 0,3,7,14. gunlerde koldan kas icine yapilir. Eger hayvanda yapilan testlerle kuduz bulunmadigi ispat edilirse asiya son verilir. Karsilasma sonrasi yapilan asiya asiri duyarlilik reaksiyonu gelisebilir. Bu durum diger alerjik reaksiyonlar gibi tedavi edilmeli ve asilamaya ayni sema ve maymun diploid hucresinden elde edilen kuduz asisi ile devam edilmelidir. Bazi riskli kisilerde kuduz virusu ile karsilasmadan ?nce asilama yapilabilir. Karsilasmadan ?nce asilama yapilabilecek kisiler arsainda veteriner hayvan bakicilari sayilabilir.

Kisiler kuduz tehlikesine karsi ?zellikle vahsi hayvanlarda gereksiz temaslarda kacinmalidirlar. Evde hayvan besleyenlerin hayvanlarini kesinlikle asilatmalari gerekir. Amerika’da oral yolla asi iceren besinlerin yedirilmesi ile vahsi hayvanlarin asilanmasina y?nelik calismalar surdurulmektedir.
 

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (702 okuma)