Kanser Agrisi: Tanimi ve Degerlendirilmesi

Hazirlayan: Doc Dr. N. Suleyman ?zyalcin
Algoloji Bilim Dali,
?stanbul Üniversitesi ?stanbul Tip Fakultesi Anesteziyoloji AD

SorununTanimi
Tum  agri sendromlari g?zden  gecirildiginde  kansere bagli  agrilarin cok ?nemli bir
yer tuttugunu g?rmekteyiz. Kanser  agrisi, yarattigi hastaya ve aileye ait psikososyal sorunlari ve is gucu kayiplari acisindan,  ulkelerin ekonomilerini de etkileyebilen ?nemli bir olgudur. Epidemiyolojik arastirmalarda her yil yaklasik 7 milyon yeni kanser tanisi kondugu ve 14 milyon kanserli hastanin bulundugu saptanmistir. Ayni arastirma sonuclarina g?re her yil 5 milyon hastanin kanser nedeniyle yasamini yitirdigi bildirilmistir.  Bu da dunyadaki tum ?lumleri % 10’una yakindir.

Kanserli hastalarin % 20-50’sinde ilk basvuruda, % 30-40’inda tedavi sirasinda, %75-90’inda ileri evrede ve son   d?nemde agri vardir; hasta ve yakinlari icin AĞRI, ?lumun kendisinden bile daha buyuk bir korku kaynagidir. Kanserli hastalarin ortalama %30 ile 50’sinin agri yakinmalari oldugu dusunulurse, bu durumda iyimser bir hesapla su anda dunyada, yaklasik 5 milyon kisi kanser nedeniyle agri cekmektedir. 2600 hastayi iceren 12 arastirmada kanser agrisinin ancak %50 oraninda kontrol altina alinabildigi g?sterilmistir. Buna karsilik WHO verilerine g?re farmakolojik y?ntemlerle agrinin % 80’i kontrol altina alinabilmektedir.

Kanserli Hastada Agriya Genel Yaklasim
Agri kontrolunun basamaklari;
* Agri siddetini degerlendirme
* Agrinin detayli hikayesinin sorgulanmasi
* Hastanin psikolojik durumunun degerlendirilmesi
* Dikkatli bir fizik muayene
* Gerekli tum arastirmalarin yapilmasi
* Agri kontrolunde alternatif y?ntemleri hatirlamak
* Tedavi sonuclarinin degerlendirilmesi seklinde ?zetlenebilir.

Hastanin agrisinin varligina inanmak ve bunu etraflica irdelemek cok ?nemlidir. Agrinin siddetinin yanlis degerlendirilmesi ya da hastaya yarattigi maluliyetin tam algilanmamasi, yetersiz bir fizik muayene ve tetkik ne yazik ki yanlis tani ve yetersiz tedaviye yol acar. Tam anlami ile c?zumlenmemis bir agri sendromunda dogru ve yeterli tedavi icin mutlaka uygulanan tedavilerin sonuclarinin degerlendirilmesi ve alternatif analjezi y?ntemlerinin hatirlanmasi gerekmektedir.

Kanserli hastanin agri sikayetinin degerlendirilmesinde agri nedeninin yanisira fiziksel kisitlilik ile agriya bagli veya bagimsiz olarak ortaya cikan diger semptomlarin ele alinmasi gerekir.

Hasta agri sikayeti ile basvurdugunda tam bir anamnez alinmali ve hastanin asil hastaliginin butun ayrintilari ?grenilmelidir. Ayrica bu anamnez hastanin agrisinin ?zellikleri ve hastaligin yayilma b?lgeleri hakkinda da ipucu verilebilir.

Agrinin ne zaman basladigi, suresi, sikligi ve siddeti degerlendirilmelidir. Hastanin daha ?nce kullandigi analjezikler de agri siddetinin degerlendirilmesinde ?nemli etken olurlar. ?rnegin, daha ?nce nonsteroid antiinflamatuar ilaclarla kontrol altina alinabilen bir agri, artik bu ajanlara cevap vermiyorsa siddetinin arttigi sonucu ortaya cikar.

Yanma seklinde ya da dizestezik ?zellikler tasiyan bir agri ile siddetli batici, bicak saplanmasi tarzindaki agri bir sinir lezyonunu dusundurur. Buna karsin derinden gelen lokalize, sizlama tarzindaki agrida kemik metastazi akla gelmelidir. Kramp tarzinda epizodik ?zellikler g?steren agri, ici bos bir organin tutuldugunu dusundurur. G?guste sikisma hissine yol acan sirt agrisi epidural spinal kord basisini akla getirmelidir.

Bu ?zelliklerin yani sira agrinin suresi ve dagilim b?lgesi, agriyla birlikte ortaya cikan ve organ disfonksiyonlariyla seyreden semptomlar (?r.barsak tikanikligi), agriyi arttiran ve azaltan etkenler de degerlendirilmelidir.

Hastanin o gune dek aldigi agri kesici ilaclar da agrinin siddeti daha sonra uygulanacak y?ntemler hakkinda ?nemli ipuclari verir. ?rnegin nonsteroidal antiinflamatuar ilaclarla (NSA??) kontrol altina alinabilen agri bir kemik metastazi olabilecegini, trisiklik antidepresanlar ya da karbamezapin verilerek kontrol altina alinabilen bir agri n?ropatik agriyi akla getirmelidir.

Ayrica hasta daha ?nce basit analjezikler kullanmis ve hekime basvurdugunda kodein ve NSA?? kombinasyonlarini kullanmakta ve buna ragmen agrisi gecmiyorsa artik invazif birtakim girisimler gundeme gelecektir. Agri tedavisine gecmeden ?nce hastaya mutlaka tam bir tibbi ve n?rolojik inceleme yapilmalidir. B?ylelikle agrinin k?keni, yayilim b?lgeleri, tum?run hayati organlara yakinligi gibi konularda ?nemli ipuclari yakalanabilir.

Kanser ve uygulanan tedaviye bagli olarak hastanin psikolojik durumunda meydana gelen degisiklikler, cevresi ile iliskileri, hastaliga karsi savasim gucu, egitim duzeyi ayri ayri degerlendirilmelidir. Agri kontrolune baslamadan ?nce, hastaya uygulanan y?ntemlerin hastaligin esas tedavisi olmadigi, tedavisinin bu konuda uzmanlasmis hekimler tarafindan ayrica surdurulecegi, kendisine daha cok agri konusunda yardimci olunacagi anlatilmalidir.

Kanser agrisi kontrolunde; ?nce agrinin genis kapsamli olarak degerlendirilmesi daha sonra tedavi stratejisinin belirlenmesi gereklidir.

Agri siddetinin degerlendirilmesinde vizuel analog skala, numerik skalalar, kategorik skalalar, yuz skalalari gibi tek boyutlu skalalar yani sira, agrinin emosyonel, fiziksel ve davranissal y?nlerinin de irdelendigi, kisa agri degerlendirme formu, Minesota agri degerlendirme formu McGill agri degerlendirme formu gibi cok boyutlu degerlendirme formlari da kullanilabilir.

Kanser Agrisinin Nedenleri
Kanserli hastada agri nedeninin arastirilmasi sirasinda agrinin kanser disi bir neden bagli olabilecegi unutulmamalidir. cesitli yazarlara g?re kanserli hastalarda agri sendromlarinin % 3-17’si kanser disi nedenlere baglidir. Kanser agrisinin tedavisi ile kanser disi bir nedene bagli agrinin kontrolu birbirinden cok farklidir. Kanserli hastalarda agri ?zellikle analjeziklere cevap vermedigi takdirde bu durum daha da ?nem kazanmaktadir. Kanserli hastalarda planlanmis tedavi y?ntemleri ile kanser agrisinin kontrolu genellikle mumkundur.

Kanserli hastalarda agri sendromlari
Kanserli hastalarda agri sendromlari etyolojilerine g?re uc buyuk grupta incelenebilir:
a. Hastalarin % 77 sinde agriya hassas yapilarin tum?rle invazyonu veya kompresyonuyla,
b. Hastalarin % 19 unda kanser tedavisi sirasinda uygulanan cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi y?ntemlere bagli olarak agri gelisir,
c. Hastalarin % 4 unde ise agri kanser disi nedenlere baglidir.
 

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (722 okuma)