Astma ile Nezle Arasinda ?liskiler

Hazirlayanlar : Prof. Dr. A. Fuat Kalyoncu
Turk Akciger Hastaliklari Vakfi

Üst solunum yollarinin en ?nemli organlarindan olan burun, anatomik yapi bakimindan brons dedigimiz alt solunum yollarindan farkli degildir. Bazilari, burunu kikirdaktan yoksun iki brons olarak kabul eder.

Akcigerlere giren havanin ilk ugragi burundur. Hava burada, bedene uygun gelecek sekilde isitilir veya ilitilir, icindeki yabanci maddeler temizlenir ve nemlendirilir. B umun bunlardan baska koku alma ve konusma sesinin olusmasinda da etkisi vardir.

Burun bosluguna, yuz sinusleri dedigimiz, icinde hava boslugu bulunan organlarin agizlari veya kanallari acilir. Bu gecis yerleri iltihap, allerjik olaylarla veya polip dedigimiz yapilarla tikandigi zaman, sinuslerin temizligi yeterli olamaz ve sonunda Sinuzit dedigimiz hastalik meydana gelir.
Burun dis ortam ile temasli bir organ oldugundan siklikla hastalanir. Buradaki hastalik, refleks olarak veya burun salgisinin geceleri genizden asagi solunum yollarina akmasi sebebiyle, ?ksuruk ve balgam cikarma gibi bronslarla ilgili belirtiler meydana gelir.

Hepimizin bildigi gibi, en sik g?rulen burun hastaligi halk dilinde Nezle, Up dilinde "Rhinitis" denilen durumdur. Akut, yani birdenbire baslayip, bir hafta icinde gecen nezle uzerinde pek duymak istemiyoruz. Bu durum, daha ziyade virus denilen ajanlarla meydana gelen, "Soguk alginligi", "Grip" dedigimiz ust solunum yolunun hastaliklarinda g?rulur. Normal saglikli insanlarin nezlesi kisa surede gecmesine karsin, asmalilarda sure daha uzundur. Asmali hastalarin bazilari, "Benim hicbir seyim yoktu. Kendimi usuttum, grip oldum. Bir turlu bunu atlatamadim" derler. Olay sanildigi gibi basit degildir. isin asli, asmaya ait kalitimsal yatkinligin, nezle ile su ustune cikmasidir .

Nezle belirtileri, burunun mukoza dedigimiz ic ?rtusunde yigilan hucrelerden salgilanan mediat?r denilen kimyasal maddelerden (Histamin, kinin ve l?kotrienler) kaynaklanir. Kasinti, akinti, tikaniklik, hapsirma bilinen nezle belirtileridir. Olay muzminlestigi, yani suregen bir hale geldigi zaman genizde akinti, koku alma hissinin kaybolmasi, sinuslerin iltihaplanmasi ile yuzde ve alinda lokalize bas agrisi ve hatta nefes kokmasi da ortaya cikabilir.

Bir hastada, kronik yani suregen nezle olusmussa bu Allerjik veya Non-allerjik (Allerjik olmayan) nedenli olabilir. Allerjik nezle, episodik dedigimiz gelip gecici, mevsimsel (Seasonal) veya Yil Boyu (Perennial) olabilir. Allerjik mevsimsel nezlenin bilinen sebepleri; yabani cali; ot veya agaclarin polenleridir. Bu tur nezlenin taninmasi gayet kolaydir. Bahar aylarinda, yesil bir alanda dolasan hassas yapili kisilerde ani baslayan ard arda hapsirma, burundan su gibi salgi gelmesi ve kasinma, allerjik mevsimsel riniti hemen hatirlatir. Her cayirin, otun, cimenin veya agacin polenleri, allerjik hastalik yapmaz.

Bir polenin hastalik yapabilmesi icin, ic ve dis yapi ?zelliklerinin (protein, nisasta icerigi) yani sira capinin ve agirliginin da etkisi vardir. Her seyden ?nce polen havada uzun sure asili kalabilmelidir. Yeni bilimsel calismalar, kirli havanin zararsiz polenleri zararli hale getirdigini g?stermektedir. En cok Kuzey Amerika ulkelerinde bulunan "Ragweed" bitkisinin pollenleri cok allerjiktir. Bu bitkinin Turkiye'de olmamasi bizler icin iyi bir sanstir. Amerika ve Avrupa ulkelerinin allerjik polen tasiyan en ?nemli ag aci olan "Hus" (Birch), bizde ancak bahce ve park gibi yerlerde ve otellerde sus agaci olarak bulunur. Hus agacinin g?vde kabugu, ince ve beyaz renkte olup kolayca siyrilabilir. Bu nedenle, kabuklari cok eski yillarda kagit ve ekmek unu olarak kullanilirmis. Klinigimizde yapilan deri testlerine g?re, ulkemizde poleni allerji yapabilen birkac agactan en ?nemlileri, findik ve zeytin agaclaridir.' Yabancilarin Rye Grass, Timothy, English Plantain gibi isim verdikleri yabani cayir, ot ve cimen turu bitkiler ulkemizde yaygin olarak bulunur ancak ?zel isimleri yoktur. Bunlar, halk arasinda "Tilki Kuyrugu", "Kuzu kulagi" gibi isimlerle anilmaktadir. Ülkemizin dogu ve guneydogu b?lgesi polen ve bitki ?rtusu bakimindan en zayif yerlerdir .

Allerjik nezlenin bir de devamli, her mevsimde g?rulen turu vardir. Biz buna, yil boyu suren allerjik rinit (Perrenial Rhinitis) diyoruz. Yil boyu allerjik rinit yapan en ?nemli etkenler, ev tozu icindeki Mite denilen kucuk canlilarin diski ve tukuruk gibi atiklari; kanatli ve kedi-k?pek gibi hayvanlarin tuy veya killari ve solunan havada bulunan mantar sporlardir. Bu tur yil boyu devam eden nezleli hastalarda burun belirtileri yaninda, g?zlerde de yanma ve kasinma olaya eslik eder.

Mevsimsel ve yil boyu devam eden allerjik nezlenin taninmasinda; hastadan alinan bilgilerin yaninda, deri testi ve bu maddelere karsi kanda bulunan IgE turundeki bagisiklik urunu antikorlarin g?sterilmesi gerekir. Teshis icin bunlarin ucunun birlikte bulunmasi sarttir.

Allerjik nezlenin tedavisinde ilk yapilacak sey kisinin kendisini bu dokunan etkenlerden korumasi ve onlardan kacinmasidir. Eger bunu basaramiyorsa, ilacla tedavi ?nerilir. Burada da en etkili ilaclar, burun icindeki inflamasyonu gideren kortizonlu burun spreyleridir. En cok kullanilan kortizonlu burun spreyleri, Fluticasone (Flixonase), Beclomethasone ( Beconase) ve Budesonide (Rhinocort) gibi ilaclardir. Allerjik nezlenin tedavisinde, dekonjestan dedigimiz gecici sure icin burunu acan tablet ve damlalardan da zaman zaman yararlanilir. Saf allerjik nezle durumunda, kortizonlu spreylere g?re dal1a zayif ancak gayet etkili olabilen Kromolin Sodyum iceren spreylerde kullanilmaktadir.

Her kronik, suregen nezlenin allerjik olmasi sart degildir. Allerjik olmayan 10'un ustunde kronik nezle turu vardir. Sebebi henuz bilinmeyen, sinirsel oldugu sanilan vazomotor, mesleksel, ilaclara bagli (Bazi kalp ve tansiyon dusurucu ilaclar, g?z ilaclari gibi), belirli gidalarin kokusuyla baslayan, sistemik hastaliklarla (Tiroid bezinin az calismasi, tuberkuloz, ozena gibi) birlikte ve gebelikte, yaslilikta, g?rulen muzmin nezle turleri vardir. Bunlarin yaninda, ameliyatla duzelen burun sekil bozukluklari (Burun orta kemiginin egriligi gibi) ile birlikte olan devamli nezle turleri de g?rulmektedir.

Tedavisi kolay olmayan bir astma turu olan Samter Sendromu'nda astma ile birlikte burun sorunlari; devamli nezle hali, burun icinde polip, sinus iltihabi ve agri kesici ilaclara karsi intolerans uclusu vardir. Bu hastalar aspirin veya novaljin sinifi agri dindiricileri aldiginda ya astmalari siddetlenir veya yuzu, g?zu siser, derisinde urtiker dedigimiz kasintili kabarikliklar olur. Samter sendromu olan hastalar, agri dindirici olarak Acetaminophen (Paracetamol) , kodein veya sodyum salisilatli ilaclari ral1atlikla kullanirlar, Eger nezle ve aksirma hali ilacla kontrol altina alinamiyorsa, burun ve yuz sinuslerindeki iltihap veya Polipler cerrahi olarak temizlenir. Bu tur mudal1aleden sonra, hasta kortizonlu burun spreylerini gene devamli kullanmak zorundadir. Aksi takdirde, burun ve sinuslerdeki olaylar tekrar baslar. Takip ettigimiz bir hastanin tam 17 kez burnundan polip aldirdigini ?grendik. Samter sendromu denilen durum genellikle 30-40 yas civarinda ve genellikle hanim hastalarda ?nemli bir sorundur.
 

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (833 okuma)