H?PERTANS?YON
    Vucudumuzdaki tum organlar, saglikli bir sekilde islevlerini yapabilmek icin kana, yani kanin tasidigi oksijen ve besin maddelerine ihtiyac g?sterir. Kani tum organlara duzenli bir sekilde pompalayan da kalbimizdir. Emme-basma tulumba gibi dusunebilecegimiz kalp, organlardan gelen oksijeni azaltip, kirlenmis kani toplayarak akcigerlere g?nderir. Akcigerlerde temizlenip oksijenle beslenen kani da yine damarlar vasitasiyla organlara iletir. Dolasim, kapali bir sisteme benzer. Kalbimiz bu g?revi yerine getirebilmek icin duzenli bir ritmde calisirken dakikada ortalama 70 kez kasilir. Her kasilmada pompaladigi kanin toplam hacmi 5 litre dolaylarindadir. Bedenimizdeki damar aginin uzunlugu ise hemen hemen 10.000 km. kadardir, iste kalbimiz gunboyu dokularin ihtiyacini karsilamak icin bu damar sistemine kani pompalayip durur.
    Kalbin kasilmasiyla damarlara dogru yola cikan kan, buralarda belirli bir direncle karsilasir. Vucudumuzdaki kan azalmis olsa da, kalp ayni gucle kani pompalayacak, en uc noktalara kadar g?ndermeye calisacaktir. Tansiyon iste bu kalp damar iliskisinde, dolasim sirasinda meydana gelen damarlardaki basinctir. Tansiyonumuz ?lculurken yapilan, damarin her santimetrekaresine dusen basinci ?lcmektir aslinda. Bu yuzden de, bir civa sutununun yuksekligi ?lcu birimi olarak alinmistir.
    Tansiyon aletiyle ?lculen, damar icindeki kanin akabildigi duzeylerdir. Tansiyon aletinin kolluguyla, kan damarlarin icindeki akimi sikistirdigimizda, kanin akisi durur. Kolluk icindeki hava yavas yavas birakilip, kanin engellenmesi durunca kalp atislari yeniden duyulmaya baslar. Buna "sistolik kan basinci" adi verilir. Yani, bu kalbin kasilma sirasindaki damarlara yaptigi basinctir. Ayni zamanda buna "sistolik tansiyon"da denir. Halk arasinda ise "buyuk tansiyon" seklinde tanimlanir.
    Tansiyon aletini bosaltip, basinci azalttikca, ?yle bir an gelir ki, kalp atislari duyulmaz olur. Bu artik kanin hicbir basincla karsilasmadan serbestce damardan gectigi andir. Kalp artik rahatlamistir, bir gevseme anidir bu. Kan damardan, yalnizca gerilmis damarlarin kendi basinci ile gecmektedir. Buna da "diyastolik basinc", yani "diyastolik tansiyon" adi verilir. Halk dilindeki adi ise 'kucuk tansiyon"dur.
    Adlari herhalde "buyuk" ve "kucuk" oldugundan insanlar nedense buyuk tansiyonun ?nemli olup, kucuk tansiyonun daha az tehlikeli oldugunu dusunurler. Oysa hipertansiyonda her iki basinc da artar. Sadece damar sertligiyle karsilasmis, damar ceperleri esnekligini yitirmis insanlarda, buyuk tansiyon yuksekken, kucuk tansiyon alt seviyelerde olabilir. Bu maalesef iyi bir belirti degildir ve normal damar yapisinin bozulmus oldugunu g?sterir.
    Bir yetiskin normal tansiyonu, kucuk tansiyon denilen "diyastolik basincin" 90 mm, buyuk tansiyonun, yani "sistolik basincin" ise 140 mm. duzeyinden olmalidir. Bu ?lculerin ustundeki basinc bir hipertansiyon belirtisidir. Bu kisi buyuk bir ihtimalle yuksek tansiyon hastasidir. Bu birimler her ne kadar, milimetre civa sutunu olarak ?lculse de, 9 ve 14 seklinde ifade edilebilir.
    Belirtilerden Anlasilmayabilir
    ?zellikle 40 yasin ustundeki kisilerin yuzde 30'unda hipertansiyona rastlanir. Ancak bunlarin cogu bunun farkinda bile olmaz. Tesaduf eseri tansiyonu ?lculdugunde anlasilir.
    Halbuki yuksek tansiyonun da bazi isaretleri vardir: Bas agrisi ve d?nmesi, ates basmasi, sik sik susama veya idrara cikma, carpinti, yorgunluk hali, sirt agrisi hipertansiyon habercisi olabilir.
    Hipertansiyonun Sebepleri
* Endokrin (hormonal): Tiroid bezi, b?brek ustu bezleri ve diger hormon bozukluklari.
* B?brek hastaliklari
* Kalp ve damar hastaliklari
* Sismanlik
* Gebelik ve dogum kontrol ilaclari
    Bu saydiklarimiz sebebi bilinen hipertansiyon fakt?rleridir. Diger b?lum, yani esansiyel (sebebi bilinmeyen hipertansiyon) hastalarin yuzde 90'ini olusturur. Esansiyel hipertansiyonda su fakt?rler rol oynar:
* Kalitim (soyacekim)
* Cinsiyet ve yas. 40 yasin uzeri olan erkeklerde daha siktir.
* Tuz yeme aliskanligi
* Sismanlik ve hareketsizlik
* Sigara ve alkol
* Stres ve endiseler
    Beslenme Tarzi Degismeli
    Yuksek tansiyon varsa, herseyden ?nce beslenme tarzi degismelidir. Bu konuda uzmanlarin tavsiyeleri s?yle:
* Herseyden ?nce yagi hayatinizdan neredeyse cikarmalisiniz. Beyaz peynir, yogurt, sut bile buyuk ?lcude yag icerir. Bu besinleri kucuk miktarlarda tuketmeli. ?rnegin, beyaz peyniri gunde 2 kibrit kutusu buyuklugunde yemelisiniz. Bunun yani sira kaymak, kati margarinler, tereyagi, cikolata, pasta, kremalar, yagli soslar sofraniza veda etmeli. Kirmizi eti haftada en fazla uc kez yiyebilirsiniz. O da cok az miktarda olmak sartiyla. Her turlu kizartma ve karbonhidratli besinden, yani tatli ve hamur islerinden mumkun oldugunca uzak kalmalisiniz. Sismanlatici besinlerden uzak durmaniz, hem zayiflamaniza yardimci olacak, hem de sizi yuksek tansiyondan kurtaracaktir. Bunun disinda hareket etmek de cok ?nemli. Yuruyus de en yararli hareket sekli hic kuskusuz. Gunde en az 1 saat yol yurumek, damarlari acar, dolasimi hizlandirir ve tansiyonun yukselmesini ?nler. Kalbi rahatlatir. Bu aliskanligi hicbir bahane ileri surmeden bir an ?nce edinmelisiniz. Üstelik hareket insanin hem kilo almasini ?nler, hem de damarlarda dolasan zararli yaglarin azalmasina yardimci olur.
    ?lac Tedavisi
    Gunumuzde hipertansiyon tedavisinde cok cesitli ve yararli ilaclar kullaniliyor. Ancak burada uzmanlarin en buyuk sikintisi, hastanin kendi doktorunun verdigi degil de, bir komsusuna ya da yakinina iyi gelen bir baska ilaci kullanmak istemesi.
    Yuksek tansiyon hastasi oldugu belirlenen bir kisinin hangi ilaci kullanacagina ve hangi ilacin ona daha yararli olacagina ancak onun doktoru karar verebilir. cunku doktoru gerek muayene sirasinda, gerekse istedigi birtakim laboratuar tetkikleri sonucunda, hasta hakkinda karar vermistir.
    Bunun disinda tedavinin basarisi, hastanin ilacini, belirlenen dozda ve belirlenen saatlerde duzenli olarak almasina baglidir.
    Bugun hipertansiyon konusunda basta "su aticilar", yani "diuretik ilaclar" olmak uzere pek cok cesitli ilac kullaniliyor. Bazilari kalp ve damar sistemi uzerinde bir etki yaparak, damarlari acip tansiyonu dusuruyor, digerleri ise vucuttaki bazi enzimlerin zararli etkisini azaltarak tansiyonu dusuruyor. Bu arada sakinlestiricilerin de rolunu unutmamak gerekir. Doktor, en uygun olan ilaclari sececektir.
    Tedavi ?nemli
    Bir insanin hipertansiyon hastasi oldugunu anlamak icin tek bir ?lcum yeterli degildir. Yuksek tansiyon bulgulari g?rulen kisiyi ?nce bir sure kontrol altina almak gerekir. Durum devam ettiginde artik kuskuya yer kalmaz ve bu kisinin hipertansiyon hastasi oldugu anlasilir. Artik bundan sonrasi uzun ve saglikli yasamak icin belirli noktalara dikkat etmek, kendine iyi bakmak, duzenli yasamak ve en ?nemlisi duzenli olarak, hic aksatmadan ilac kullanmaya kalir.
    Herseyden ?nce sunu akildan cikarmamak gerekir ki, hipertansiyon demek hayatin sonu demek degildir. Ama vucudumuzda olusan bu olguyla yasamayi ?grenmek zorundayiz. Gunde uc ?gun yemek yiyip, vucudumuza gerekli besinleri saglamak bizim dogamizda var. ?ste ayni islemi ilaclara da uygulayip, onlari duzenli araliklarla alarak, damarlarda olusacak basinci ?nlemek zorundayiz. Aldigimiz ilacin etkisi gecip, damarlar eski durumlanna gelmeden ?nce, tekrar saatinde ilac almak bir tansiyon hastasi icin cok ?nemlidir.
    Bazi hastalar kendilerini bir sure cok iyi hissedebilirler. Belirli bir diyet, sakin bir yasam, hatta sakinlestiriciyle kan basinci normal duzeyine indirilmis olabilir. Ama bu gecici bir iyiliktir. Tansiyon hastasi biri olursunuz, pir olursunuz. cunku bu hastalik bir ?mur boyu surerek, size arkadaslik edecektir. Bazi insanlar yuksek tansiyon hastasi olduklarini, bir yaslilik belirtisi olarak g?rduklerinden kabul etmek istemezler. Bu bir tansiyon hastasinin yapacagi en buyuk yanlistir. Evet, belki yuksek tansiyon belli bir yastan sonra ortaya cikar ama bu kesinlikle yaslilik belirtisi degildir. Üstelik hastaligi kabul etmeyip, diyete uymayan hastalar cok tehlikeli bir oyunun icinde bulurlar kendilerini. cunku sonucta zarar g?ren kendileri olacaktir. Yuksek tansiyonu, bir felaket olarak g?rmek cok yanlis cunku caresi var. Ama bunu dusunup hastaligi kucumsememeli de..
    Hipertansiyonun dogal ilaci:Sanmsak
    Bugun tip dunyasinda bile sarimsagin tansiyon dusurucu etkisi kabul edilmis durumda. Sarimsak "?bni Sina"nin da yuzyillar ?nce belirttigi gibi, damarlar uzerinde cok olumlu etkileri olan dogal bir ilac olarak kabul ediliyor. Eskiler sarmisagin: "?lumden baska her hastaliga sifa verdigini" s?ylemisler. Pek cok bitkinin gercekten inanilmaz sifa kaynagi oldugu bir gercek. Bu nedenle normal ilaclarin yani sira her sabah bir dis sarmisak yutmanin tansiyonu dusurdugu belirtiliyor. Ancak eger sarmisagi yutamiyor ya da agiz kokusu nedeniyle ona tahammul edemiyorsaniz, sarmisak haplarina ne dersiniz? Bunlar kokusuz olduklari ve rahatca yutulabildikleri icin pek cok tansiyon hastasi tarafindan kullaniliyor.

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (777 okuma)