KANAMALAR
    Vucuda yayilmis uc tip kan damari vardir:
    1- Atardamarlar
    2- Toplardamarlar
    3- Kilcal damarlar
    Atardamarlar vasitasiyla akcigerde temizlenen oksijenli kan vucuda yayilir. Toplar damarlar ise organlardaki kirli kani kalbe geri getirir. Kilcal damarlara gelince: Bunlar da dokularla temas halinde olup onlara oksijen ve gida maddeleri verir ve onlardan zararli maddeleri alarak toplar damarlara tasirlar.
    Derideki bir yara veya kesik sonucu bu damarlar acilarak disariya kan sizmasi olur. ciplak g?zle g?rulen bu tur kanamaya "dis kanama" diyoruz.
    DIS KANAMALAR
    Kilcal damar kanamalari dezenfekte edildikten sonra, kanin kendiliginden pihtilasmasi sonucu, problem cikarmadan kisa zamanda iyilesirler. Ancak atar ve toplar damar kanamalari -hele acilan yara derin ve genis ise- bizim mudahalemiz olmadan, kendiliginden durmazlar. Atar (temizkan) damar kanamalarini toplar (kirli kan) damar kanamalarindan kolayca ayirdedebiliriz. Atar-damarlarda kalp basinci, 120 mm (kasilma aninda) ila 80 mm (gevseme aninda) civa basinci arasindadir. Eger bir atardamar kesilmis ise, kanama bu basinc farkina uyarak aralikli fiskirmalar seklinde olacaktir. Toplardamar kanamalarinda fiskirma olmaz.
    Ne Yapmali?
* ?ster atar ister toplardamar kanamasi olsun ilk ?nce elinizin ayasini yara uzerine sikica bastiriniz ve on dakika kadar b?ylece bekletiniz.
* Kanamalarin cogu bu sekilde duracaktir. Eger hala devam ederse; "sargi kompresyonu" dedigimiz metodu uygulayiniz. Temiz bir sargi bezini veya mendili d?rde katladiktan sonra yara uzerine koyup avuc ici ile uzerinden bastiriniz. Bu sekilde onbes-yirmi dakika bekleyiniz.
* Kanama bu muddetin sonunda yine devam edecek olursa, kompresyonda kullandiginiz bezin uzerine bir sargi sariniz.
* Kanamanin kol veya bacakta oldugunu farzedelim. Bir yardimci kisi kompresyona devam ederken, siz de bes santim eninde bir metre boyunda bir bez parcasi temin ediniz. Buldugunuz bezi iki ucundan (ortali olarak) makasla yaranin uzerine gelecek olan orta kismi saglam kalacak sekilde kesiniz.
* Bezin kesilmeyen orta kismini yaranin uzerine gelecek sekilde -kompresyon icin kullandiginiz katlanmis bezin ustune- koyunuz. Kestiginiz parcalari bandaj gibi kullanarak, karsilikli baglayiniz. Parcalari yaranin iki yanina sararken ve baglarken fazla sikmayiniz. Fazla siktiginiz takdirde kan dolasimini bogar; kol veya bacaklarin alt b?lgelerine kanin gitmesini engellemis olursunuz.
    Dikkat: Eger kompresyon ve sargi isi de netice vermez yani kanama kesilmezse; ciddi bir atardamar kanamasi ile karsi karsiyasiniz demektir. Bu durumda hastayi doktora yetistirmekten baska care yoktur. Ancak asiri kan kaybindan dolayi hastanin soka girmemesi icin yarayi ust tarafindan kravat veya esnemeyen bir bez parcasi ile bogdurabilirsiniz. Dugumu yara uzerine gelmeyecek sekilde baglayiniz. Vakit kaybetmeden hastayi bir acil servise yetistiriniz. Bogdurulmus bir yarayi uzun zaman bekletmek ve kanamanin durmasini g?zlemek cok tehlikeli ve hatali bir yoldur. Zira bir saatten fazla kan almayan b?lgenin hucreleri ?lecek ve bogdurulan uzuv kangren olacak; kesilmek zorunda kalinacaktir. Bu sebeple kompresyon ve sargi islemini denemeden sakin yarayi bogdurmayiniz.
    AĞIR KANAMALAR
    Bilhassa kol ve bacaklarda meydana gelen agir yaralanmalarda atardamarlarda buyuk delikler acilir. Bu deliklerden fiskiran kani basit usullerle durdurmak mumkun degildir. Mudahale edilmedigi yani kan akisi durdurulmadigi takdirde hasta kan kaybindan dolayi ?nce soka sonra da komaya girerek hayatini kaybeder.
    Dikkat: Burada tarif edecegimiz kan durdurma usulu, kazazedeyi doktora yetistirinceye kadar meydana gelecek olan kan kaybini ?nlemeyi hedef almaktadir. Kan durdurucu bandaji veya turnikeyi uzun zaman yerinde tutmak cok tehlikelidir. Yarim saati gecen durumlarda kan alamayan b?lgedeki dokularin ?lmesi ve kangren olmasi ihtimali vardir. Bu sebeble kazazedenin doktora yetistirilmesi geciktigi takdirde her yarim saatte bir bandajin acilarak bir iki dakika muddetle yarali organa kan akisi saglanmalidir. Sonra bandaj tekrar sikilarak fazla kan kaybi ?nlenmelidir.
    Nasil Yapilacak?
* Kol ve bacaklarda kan durdurucu bandaj tek kemik olan yere uygulanmalidir. Kollarda dirsek île omuz arasi; bacaklarda diz île kasik arasi tek kemik olan yerlerdir.
* Buna g?re bandaji yaranin uzerine degil; yarasiz olan yukari kismina uygulamis oluyoruz.
* Bandaj olarak bir lastik hortum veya elastiki bir kablo parcasi kullanabiliriz. Her ikisinin de capi bir santim civarinda olmalidir. Daha kalin ve daha incesi kanamayi durdurmakla beraber dokulara zarar verecektir. Bunlarin bulunmadigi durumlarda bel kayisi, rulo haline getirilmis bir mendil veya gaz bezi de ayni isi g?rebilir.
* Bandaj kullanmayi bilmeyenler yani bu iste tecrubesi olmayanlar ya korku ile gevsek tutacak veya garanti olsun diye gereginden fazla sikabileceklerdir.
* Eger bandaj olarak kullanacaginiz malzeme el altinda degilse yani bulunmasi zaman alacak ise; bir kisi bandaj temin etmeye calisirken bir digeri iki elini halka seklinde tek kemikli yerin uzerine gecirip sikmalidir.
* Bandaj malzemesi temin edilince, malzeme tek kemikli b?lge uzerine bir defa dolanip tek dugum atildiktan sonra yavas yavas sikilir. Kan akisinin durdugu yerde sikmaya son verilerek ikinci dugum atilir. Eger kan akisi tekrar baslarsa; ikinci dugum atilirken farkinda olmadan bandaj gevsetilmis demektir, ikinci dugum acilmali ve kan akisi duracak kadar sikildiktan sonra (gevsemesine izin vermeden) tekrar dugum atilmalidir.
    TURN?KE USULÜ
    Agir atardamar kanamalarini durdurmanin bir diger yolu, turnike uygulamaktir. Bunun icin genisce (8-10 santim) ve organi iki defa dolandiktan sonra baglanabilecek uzunlukta bir sargi bezi kullanilmaktadir. Buna "kravat sargi" adi verilmektedir.
    Nasil Yapilacak?
* Kanayan yara uzerine birkac defa katlanmis bir gaz bezi veya iki-uc defa katlanmis temiz bir mendil koyunuz.
* Kravat sargiyi gaz bezinin uzerinde iki defa doladiktan sonra zit istikametinde bir dugum atiniz.
* Dugumun uzerine oklava veya benzeri bir sopanin ucunu koyup sikica dugumleyiniz.
* Sopanin bosta kalan ucundan tutup ceviriniz. Kanama duruncaya kadar cevirmeye devam ediniz. Gereginden fazla cevirmeyiniz.
* Bundan sonra sopanin serbest ucunu (sopa organa paralel duracak sekilde) herhangi bir sargi ile organin uzerine tutturunuz.
    Dikkat: Turnike de bandaj usulunde oldugu gibi uzun zaman bekletilmemelidir. Her 20 dakikada bir, yara uzerindeki gaz bezine elle bastirarak, turnike acilmali ve yarali organa kan deverani saglanmali; eger kanama devam ediyorsa ayni sekilde tekrar baglanmalidir. Kanama durmus ise, turnike cikarilmamali fakat gevsek bir sekilde sarilmalidir. Eger gevsek sargi altinda kanama tekrar baslarsa, sopayi kanama duruncaya kadar cevirip yerini tesbit etmelidir.
    NOT: Turnike ve bandaj uyguladiginiz saati kaydedip bunu doktora s?yleyiniz.
    D?ĞER KANAMALAR
    Kol ve bacaklarin disindaki organlarinizda meydana gelebilecek kanamalari durdurmak icin, kanama siddetli olmadigi takdirde, yaranin uzerine steril bir gaz bezi konarak fazla sikmadan sarilir.
    Sargi usulu ile kanama durdurulamaz ise, bu sefer kanamayi besleyen damar uzerine parmakla bastirmak gerekecektir. Kanama duruncaya kadar bastirma isine devam edilmelidir.
    BASTIRMA NOKTALARI
1- Alinda, g?z hizasinin uzerinde, olan kanamalarda parmakla bastirilacak nokta kulagin ?n kismidir.
2- Eger kanama g?z hizasinin altinda yani yanakta ise, alt cene kemiginin k?sesinden 2-3 cm ileriye parmakla bastirilmalidir.
3- Boyun ve girtlak civarindaki kanamalarda, bas parmak enseye, geri kalan d?rt parmak da boyun ?nundeki sah damara basacak sekilde tazyik uygulanmalidir.
4- Omuz, koltuk alti ve kolun omuza yakin yerinde meydana gelebilecek kanamalari durdurmak icin, bas parmak arkadan destek verecek sekilde, diger d?rt parmakla k?prucuk kemiginin cukur kismina (boyuna yakin yerine) bastirilmalidir.
5- Kalca kanamalarinda, el ayasi kazazedenin kasigina sikica bastirildigi takdirde kanamayi durdurmak mumkun olacaktir.
    BURUN KANAMASI
    cocuklar oyun oynarken dusunmeksizin tehlikeli hareketler yapar; bunun neticesi olarak sik sik kaza gecirirler. Burun kanamasi da bunlardan biridir. Eger cocuk basini sert bir yere carpmamis ise fazla telaslanmaya luzum yoktur. Eger kusma, bas agrisi ve aliskanlik disi bir uyku hali g?rulurse beyin kanamasindan suphelenmeli ve cocugu en kisa zamanda doktora g?turmelidir.
    Yasli kimselerde, kendiliginden ortaya cikan burun kanamalari ekseriya "tansiyon yuksekligine isaret eder. B?yle durumlarda mutlaka doktora g?runmeli ve gerekli kontrollar yaptirilmalidir.
    Bir darbe sonucu meydana gelen hafif burun kanamalari ekseriya kendiliginden (kanin pihtilasmasi sonucu) durur. Bir-iki dakika icinde durmayan burun kanamalarinda asagida tarif edecegimiz sekilde kanamayi durdurmaya calisiniz.
    Nasil Yapilacak?
* Bas ve isaret parmaginizla burun kanatlarini 4-5 dakika muddetle sikiniz.
* Bu sekilde netice alamadiginiz takdirde, bir pamuk parcasini parmak kalinliginda yuvarlayip rulo haline getirdikten sonra ust dudagin altina yerlestiriniz. Üst dudaktan buruna dogru yaptiginiz bu tazyik, kanamada ?nemli rol oynayan ana damari sikistiracagindan ekseriya iyi netice verecektir.
* Yukaridaki tetdbirler de bir fayda vermeyecek olursa; kazazedeyi bir sandalyeye oturtunuz. Burnunun uzerine soguk suda islatilmis temiz bir bez koyunuz. Biz buna "soguk kompres uygulama" diyoruz. Kanama duruncaya kadar birkac dakika ara ile bezi degistiriniz. (Yeniden soguk suda islatip tekrar burun uzerine koyunuz). Kanama durduktan sonra kazazedeye bir-iki saat icin burundan nefes almamasini tavsiye ediniz. Bu sekilde, tesekkul eden pihti yerinden oynamamis ve kanama da yeniden baslamamis olur.
* Kanama butun bu tedbirleri caresiz kilacak derecede siddetli ise, doktor gelinceye veya doktora yetisinceye kadar kazazedenin kanayan burun deligine steril bir gaz bezi (tampon) tikayiniz. Bezin bir ucunu disarida (acikta) birakiniz. Tampon burun deligini tikadiktan sonra, zorla ileri itmeye calismayiniz.

Hazirlayan Secdegulleri.Net ve Secdegulleri.Net Sitelerine Tesekkurler

Copyright © Asagi Homurlu Kasabasi Resmi Web Sitesi Yayıncı Firmalardan İzin alınarak. Yayınlanabilir.

Yayınlanma: 2005-09-06 (819 okuma)